Năm 2023, tổng doanh thu thuế qua thương mại điện tử đạt 97.000 tỷ đồng, trong khi quy mô thị trường ước tính khoảng 3,5 triệu tỷ đồng (tương đương 146 tỷ USD). Như vậy, kết quả thu 11 tháng đầu năm nay không chỉ vượt mốc cả năm trước mà còn đánh dấu mức tăng trưởng đáng kể so với tốc độ tăng trưởng 14% của năm 2023.
Hoạt động từ các nhà cung cấp nước ngoài cũng đóng vai trò lớn trong nguồn thu thuế của nước ta. Hiện có 116 nhà cung cấp nước ngoài, bao gồm các tập đoàn lớn như Google, Meta (Facebook), Microsoft, TikTok, Netflix, Apple, đăng ký kê khai và nộp thuế qua cổng thông tin điện tử dành cho nhà cung cấp nước ngoài.
Trong 11 tháng đầu năm, nhóm này đã nộp tổng cộng 8.687 tỷ đồng, tăng gần 26% so với cùng kỳ năm ngoái. Lũy kế từ khi cổng thông tin vận hành vào tháng 3/2022 đến nay, các doanh nghiệp nước ngoài đã nộp tổng cộng khoảng 20.000 tỷ đồng, trong đó các ông lớn như Meta, Google, Microsoft, và Apple chiếm tới 90% doanh thu dịch vụ thương mại điện tử xuyên biên giới tại Việt Nam.
Theo báo cáo “e-Economy SEA 2024” của Google, Temasek và Bain & Company, quy mô thị trường thương mại điện tử Việt Nam năm nay ước đạt 22 tỷ USD, đứng thứ ba khu vực Đông Nam Á, chỉ sau Indonesia (65 tỷ USD) và Thái Lan (26 tỷ USD). Tốc độ tăng trưởng của ngành đạt 18%, xếp hạng thứ ba trong khu vực, chỉ sau Philippines (23%) và Thái Lan (19%).
Dự báo đến năm 2030, thị trường thương mại điện tử Việt Nam sẽ tiếp tục duy trì mức tăng trưởng trung bình 19% mỗi năm, đạt 63 tỷ USD, vượt Thái Lan để trở thành thị trường lớn thứ hai khu vực, sau Indonesia.
Thương mại điện tử hiện chiếm hơn 60% quy mô nền kinh tế số Việt Nam, cùng với du lịch trực tuyến, trở thành hai động lực tăng trưởng chính. Các lĩnh vực khác như gọi xe - giao đồ ăn và truyền thông trực tuyến cũng đang góp phần định hình nền kinh tế số tại Việt Nam.
Sự bùng nổ của các sàn thương mại điện tử cả trong và ngoài nước đã đặt ra nhiều thách thức cho công tác quản lý thuế. Bên cạnh các nền tảng nội địa như Shopee, TikTok Shop, Lazada, Tiki và Sendo, sự tham gia của các sàn thương mại điện tử xuyên biên giới như Temu và Shein đã mở rộng phạm vi đối tượng kê khai và nộp thuế.
Để quản lý hiệu quả, ngành thuế đã triển khai một loạt giải pháp, bao gồm:
- Kết nối và chia sẻ dữ liệu với các bộ ngành liên quan, tăng cường minh bạch và phối hợp trong kiểm tra, giám sát.
- Ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để theo dõi doanh thu và các giao dịch trên các sàn thương mại điện tử, giúp giảm thiểu rủi ro thất thu thuế.
Ngoài ra, chính phủ cũng đang đẩy nhanh việc sửa đổi các quy định pháp luật nhằm hỗ trợ công tác quản lý thuế hiệu quả hơn. Theo chỉ đạo từ Thủ tướng, Bộ Tài chính đã trình dự thảo sửa đổi Nghị định, cho phép ủy nhiệm lập hóa đơn điện tử từ các sàn bán lẻ online đến người mua. Từ ngày 1/1/2025, theo Luật sửa đổi một số điều của Luật Quản lý thuế, các nền tảng thương mại điện tử sẽ phải thực hiện nghĩa vụ kê khai và nộp thuế thay cho người bán trên nền tảng.
Những kết quả đạt được cho thấy xu hướng phát triển bền vững của thương mại điện tử tại Việt Nam và tiềm năng tăng trưởng nguồn thu thuế từ lĩnh vực này. Tuy nhiên, để đảm bảo hiệu quả quản lý, cần tiếp tục hoàn thiện cơ chế pháp lý và đầu tư vào công nghệ giám sát.
Trong bối cảnh thương mại điện tử ngày càng trở thành trụ cột của nền kinh tế số, việc cân bằng giữa phát triển thị trường và tuân thủ nghĩa vụ thuế là yếu tố then chốt để thúc đẩy tăng trưởng đồng thời duy trì tính bền vững của nguồn thu ngân sách nhà nước.
